เมื่อกฎหมายของสองประเทศไม่ตรงกัน: "กฎหมายขัดกัน" คืออะไร?
ในยุคโลกาภิวัตน์ที่การทำธุรกรรมและการเดินทางข้ามพรมแดนเป็นเรื่องปกติ เรามักพบสถานการณ์ที่ความสัมพันธ์ทางกฎหมายมีความเชื่อมโยงกับระบบกฎหมายมากกว่าหนึ่งประเทศ เช่น การทำสัญญาซื้อขายระหว่างบริษัทไทยกับบริษัทอเมริกัน, การทำหนังสือมอบอำนาจในไทยเพื่อไปจัดการมรดกที่ฝรั่งเศส, หรือการรับรองเอกสารการศึกษาเพื่อไปทำงานที่สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์
ปัญหาสำคัญที่เกิดขึ้นคือ แต่ละประเทศมีระบบกฎหมาย กฎเกณฑ์ และแบบแผนของเอกสารที่แตกต่างกัน คำถามคือ เราควรจะนำกฎหมายของประเทศใดมาบังคับใช้กับนิติกรรมหรือเอกสารนั้นๆ? ประเด็นนี้เองคือหัวใจของ "กฎหมายขัดกัน" (Conflict of Laws) หรือที่ในทางวิชาการอาจเรียกว่า "กฎหมายเอกชนระหว่างประเทศ" (Private International Law)
กฎหมายขัดกัน คือ กฎเกณฑ์ที่กำหนดว่าจะต้องนำกฎหมายสารบัญญัติ (Substantive Law) ของประเทศใดมาใช้บังคับแก่ความสัมพันธ์ทางกฎหมายที่มีลักษณะระหว่างประเทศ หรือมีองค์ประกอบต่างประเทศเข้ามาเกี่ยวข้อง
พูดง่ายๆ คือ กฎหมายขัดกันทำหน้าที่เป็น "ตัวชี้" ว่าเมื่อมีประเด็นทางกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับหลายประเทศ ศาลหรือผู้มีอำนาจ (เช่น Notary Public ในบางแง่มุม) ควรจะหยิบยกกฎหมายของประเทศ A หรือประเทศ B มาพิจารณาตัดสิน หรือนำมาใช้ในการรับรองความถูกต้องของเอกสารนั้นๆ
ตัวอย่างสถานการณ์ที่พบบ่อยในงาน Notary
เพื่อให้เห็นภาพชัดเจนขึ้น ลองพิจารณาสถานการณ์สมมติต่อไปนี้:
สถานการณ์: หนังสือมอบอำนาจ (POA) ทำในไทย ใช้ในแคลิฟอร์เนีย
คุณสมชาย ต้องการมอบอำนาจให้คุณจอห์น (ซึ่งอยู่ที่รัฐแคลิฟอร์เนีย สหรัฐอเมริกา) ไปดำเนินการขายคอนโดมิเนียมที่คุณสมชายเป็นเจ้าของในลอสแอนเจลิส คุณสมชายจึงมาทำ หนังสือมอบอำนาจ (Power of Attorney - POA) ที่สำนักงาน Notary Public ในกรุงเทพฯ โดยลงนามต่อหน้า Notary Public ชาวไทย ตามรูปแบบและพิธีการที่กฎหมายไทยกำหนด
คำถามคือ: POA ที่ทำขึ้นอย่างถูกต้องตามกฎหมายไทยฉบับนี้ จะมีผลสมบูรณ์และใช้บังคับได้ตามกฎหมายของรัฐแคลิฟอร์เนียหรือไม่?
ประเด็นกฎหมายขัดกัน:
- กฎหมายไทย: กำหนดรูปแบบและคุณสมบัติของผู้ทำ POA และ Notary ที่รับรองในประเทศไทย
- กฎหมายแคลิฟอร์เนีย: มีข้อกำหนดเฉพาะเกี่ยวกับรูปแบบของ POA ที่จะใช้บังคับในรัฐนั้นๆ เช่น อาจต้องมีพยาน 2 คนลงนาม, อาจต้องมีถ้อยคำเฉพาะ (Specific Wording), หรืออาจต้องรับรองโดย Notary ที่มีคุณสมบัติตามที่แคลิฟอร์เนียกำหนด (ซึ่ง Notary ไทยอาจไม่มี)
ในกรณีนี้ หาก POA ที่ทำในไทยมีรูปแบบที่ไม่สอดคล้องกับข้อกำหนดของกฎหมายแคลิฟอร์เนีย แม้จะสมบูรณ์ตามกฎหมายไทย แต่ก็อาจถูกปฏิเสธ ไม่สามารถนำไปใช้ทำธุรกรรมในแคลิฟอร์เนียได้จริง นี่คือปัญหาที่เกิดจาก "กฎหมายขัดกัน" โดยตรง
สถานการณ์คล้ายคลึงกันนี้สามารถเกิดขึ้นได้กับเอกสารหลายประเภท เช่น สัญญาทางธุรกิจ, เอกสารการจดทะเบียนบริษัท, พินัยกรรม, หรือเอกสารรับรองสถานะบุคคล เมื่อต้องนำไปใช้ในประเทศที่มีระบบกฎหมายแตกต่างกัน
บทบาทและข้อจำกัดของ Notary Public ไทย ในบริบทกฎหมายขัดกัน
เมื่อเกิดปัญหากฎหมายขัดกัน ลูกค้าหลายท่านอาจคาดหวังให้ Notary Public สามารถให้คำแนะนำได้ว่าเอกสารที่ทำขึ้นนั้นจะใช้ได้ในประเทศปลายทางหรือไม่ หรือควรทำเอกสารในรูปแบบใดจึงจะสมบูรณ์ตามกฎหมายต่างประเทศ
ข้อจำกัดที่สำคัญ: เราไม่สามารถให้คำแนะนำเกี่ยวกับกฎหมายต่างประเทศได้
ทนายความ Notary Public ในประเทศไทย ได้รับใบอนุญาตและมีความเชี่ยวชาญใน กฎหมายไทย เท่านั้น เรา ไม่มีอำนาจตามกฎหมายและไม่มีคุณสมบัติ ที่จะให้คำแนะนำ ตีความ หรือรับรองความถูกต้องของเอกสารตามกฎหมายของประเทศอื่น การกระทำดังกล่าวอาจถือเป็นการประกอบวิชาชีพกฎหมายในประเทศนั้นๆ โดยไม่มีใบอนุญาต ซึ่งผิดกฎหมายและอาจสร้างความเสียหายแก่ลูกค้าได้
แล้วบทบาทของเราคืออะไร?
บทบาทหลักของ Notary Public ไทย ในกรณีที่เกี่ยวข้องกับกฎหมายต่างประเทศ คือ:
- รับรองข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้นในประเทศไทย: เช่น การยืนยันตัวตนของผู้ลงนาม, การรับรองว่าบุคคลได้ลงนามในเอกสารต่อหน้าเราจริง ณ วันที่และสถานที่ที่ระบุ, การรับรองว่าสำเนาตรงกับต้นฉบับจริงที่นำมาแสดง, หรือการรับรองความถูกต้องของคำแปลจากภาษาหนึ่งไปอีกภาษาหนึ่ง
- รับรองเอกสารตามรูปแบบที่กฎหมายต่างประเทศต้องการ (หากมี Template): หากคุณได้รับ แบบฟอร์ม (Template) หรือร่างเอกสาร ที่จัดทำขึ้นตามข้อกำหนดของกฎหมายประเทศปลายทาง (โดยทนายความของประเทศนั้นๆ) เราสามารถช่วยรับรองการลงนามของคุณในเอกสารนั้นๆ หรือรับรององค์ประกอบอื่นๆ ตามที่กฎหมายไทยอนุญาตให้ทำได้ เราจะดำเนินการรับรองตามพิธีการของไทย (เช่น ตรวจสอบตัวตน, ให้ลงนามต่อหน้า) บนเอกสารที่คุณนำมา
- ให้คำแนะนำเกี่ยวกับ "กระบวนการ" รับรองเอกสารในไทย: เราสามารถแนะนำขั้นตอนที่จำเป็นในฝั่งไทยได้ เช่น หลังจาก Notary รับรองแล้ว ต้องนำไปรับรองต่อที่กรมการกงสุลหรือไม่ หรือต้องนำไปรับรองที่สถานทูตใดต่อ เป็นต้น
สรุป: เราทำหน้าที่เป็น "ผู้รับรองข้อเท็จจริงและพิธีการที่เกิดขึ้นในไทย" บนเอกสาร ไม่ใช่ "ผู้รับรองความสมบูรณ์ตามกฎหมายต่างประเทศ"
ความสำคัญของหลัก "Lex Loci Actus"
หลักกฎหมายขัดกันที่เกี่ยวข้องกับงาน Notary โดยตรงคือ "Lex Loci Actus" (อ่านว่า เล็กซ์-โลไซ-แอ๊กตัส) ซึ่งเป็นภาษาละติน หมายถึง "กฎหมายของประเทศที่ทำนิติกรรม" (Law of the place where the act is done)
หลักการนี้โดยทั่วไปหมายความว่า แบบ (Form) ของนิติกรรม ย่อมสมบูรณ์ หากได้ทำตามแบบที่กฎหมายของประเทศที่นิติกรรมนั้นได้ทำขึ้นกำหนดไว้ ตัวอย่างเช่น หากหนังสือมอบอำนาจทำขึ้นในประเทศไทย ก็ควรจะสมบูรณ์หากทำตามแบบที่กฎหมายไทยกำหนด (เช่น ลงนามต่อหน้า Notary ไทย)
อย่างไรก็ตาม: หลัก Lex Loci Actus ไม่ได้ถูกยอมรับในทุกประเทศ และหลายประเทศ (โดยเฉพาะกลุ่ม Common Law เช่น สหรัฐอเมริกา, อังกฤษ, ออสเตรเลีย) มักมีข้อกำหนดเพิ่มเติมเกี่ยวกับแบบของเอกสารที่จะนำมาใช้บังคับในประเทศของตนเอง ดังตัวอย่าง POA ในแคลิฟอร์เนียที่กล่าวไปข้างต้น ดังนั้น การทำเอกสารให้ถูกต้องตามกฎหมายไทยเพียงอย่างเดียว อาจไม่เพียงพอเสมอไป
ข้อควรระวัง!
แม้พระราชบัญญัติว่าด้วยการขัดกันแห่งกฎหมาย พ.ศ. 2481 ของไทย มาตรา 9 จะยอมรับหลัก Lex Loci Actus แต่กฎหมายของประเทศปลายทางอาจไม่ยอมรับ หรือมีข้อยกเว้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องที่เกี่ยวกับอสังหาริมทรัพย์ หรือเรื่องที่กระทบต่อความสงบเรียบร้อยของประเทศนั้นๆ
ทำไมท่านจึงควรปรึกษาทนายความในประเทศปลายทาง "เสมอ"?
จากความซับซ้อนและข้อจำกัดที่กล่าวมาทั้งหมด วิธีที่ดีที่สุดและปลอดภัยที่สุดในการเตรียมเอกสารเพื่อนำไปใช้ในต่างประเทศ คือ การปรึกษาทนายความที่มีใบอนุญาตในประเทศหรือรัฐปลายทางนั้นๆ โดยตรง
ประโยชน์ของการปรึกษาทนายความท้องถิ่น:
- ความรู้กฎหมายเฉพาะทาง: พวกเขาทราบข้อกำหนดล่าสุดและรายละเอียดปลีกย่อยของกฎหมายในท้องถิ่นนั้นๆ
- การร่างเอกสารที่ถูกต้อง: สามารถร่างเอกสาร (เช่น POA, สัญญา) ในรูปแบบและเนื้อหาที่กฎหมายท้องถิ่นยอมรับ 100%
- ลดความเสี่ยง: ลดโอกาสที่เอกสารจะถูกปฏิเสธเมื่อนำไปใช้งานจริง
- ประหยัดเวลาและค่าใช้จ่ายในระยะยาว: แม้จะมีค่าใช้จ่ายในการปรึกษา แต่ก็คุ้มค่ากว่าการต้องทำเอกสารใหม่ทั้งหมดหากเกิดข้อผิดพลาด
- คำแนะนำเชิงกลยุทธ์: อาจให้คำแนะนำเพิ่มเติมเกี่ยวกับกระบวนการทางกฎหมายอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องในประเทศนั้นๆ
ทนายความ Notary ไทย พร้อมรับรองเอกสารตาม Template ที่ทนายความต่างประเทศร่างให้
ขั้นตอนที่แนะนำ:
- ปรึกษาทนายความในประเทศ/รัฐปลายทาง: อธิบายความต้องการของคุณ และขอให้เขาร่างเอกสารที่จำเป็นตามกฎหมายท้องถิ่น
- ส่งร่างเอกสารให้เรา: นำร่างเอกสาร (Template) ที่ได้รับ มาให้เราที่ NYC Plus
- ดำเนินการรับรอง Notary ในไทย: เราจะจัดให้คุณลงนามในเอกสารนั้นต่อหน้า Notary Public ไทย และทำการรับรองตามพิธีการของไทย
- ดำเนินการขั้นตอนต่อไป (ถ้ามี): เราสามารถช่วยดำเนินการรับรองต่อที่กรมการกงสุลไทย และประสานงานยื่นสถานทูต (หากจำเป็น)
ด้วยวิธีนี้ คุณจะมั่นใจได้ว่าเอกสารของคุณ ทั้ง เนื้อหาและรูปแบบ ถูกต้องตามกฎหมายประเทศปลายทาง และ พิธีการลงนามและการรับรอง ก็ถูกต้องตามกฎหมายไทย
เราทำงานร่วมกับทนายความทั่วโลกเพื่อหาทางออกให้คุณ
ด้วยประสบการณ์กว่า 15 ปี และเครือข่ายพันธมิตรทางธุรกิจระหว่างประเทศ NYC Plus มีความสัมพันธ์อันดีกับสำนักงานกฎหมายและทนายความในหลายประเทศทั่วโลก แม้เราจะไม่สามารถให้คำแนะนำกฎหมายต่างประเทศได้โดยตรง แต่เราสามารถ:
- ช่วยประสานงานเบื้องต้น: หากคุณยังไม่มีทนายความในประเทศปลายทาง เราอาจสามารถช่วยแนะนำหรือติดต่อประสานงานเบื้องต้นกับสำนักงานกฎหมายในเครือข่ายของเราได้
- ทำงานร่วมกับทนายความของคุณ: หากคุณมีทนายความในต่างประเทศอยู่แล้ว เราพร้อมทำงานร่วมกับพวกเขาอย่างใกล้ชิด เพื่อให้กระบวนการรับรองเอกสารในฝั่งไทยเป็นไปอย่างราบรื่นและสอดคล้องกับความต้องการ
- เข้าใจความต้องการที่หลากหลาย: เราคุ้นเคยกับรูปแบบเอกสารและข้อกำหนดของประเทศต่างๆ ทำให้สามารถดำเนินการรับรอง Template ที่คุณนำมาได้อย่างถูกต้องตามหลักการ Notary
ยอมรับความซับซ้อนของกฎหมายระหว่างประเทศ
กฎหมายขัดกันเป็นสาขาที่ซับซ้อนที่สุดสาขาหนึ่งของกฎหมาย ไม่มีคำตอบง่ายๆ หรือทางลัด การพยายามทำเอกสารโดยไม่เข้าใจกฎหมายของประเทศปลายทางอย่างถ่องแท้มีความเสี่ยงสูงมาก
หน้าที่ของ NYC Plus คือการ ช่วยให้เอกสารของคุณสมบูรณ์ที่สุดเท่าที่กฎหมายไทยและอำนาจของ Notary Public ไทยจะอำนวย และให้คำแนะนำที่ถูกต้องเกี่ยวกับ "กระบวนการ" ที่ต้องดำเนินการในประเทศไทย เรามุ่งมั่นที่จะให้บริการด้วยความซื่อสัตย์ ชัดเจน และเป็นมืออาชีพ เพื่อปกป้องผลประโยชน์ของคุณในธุรกรรมระหว่างประเทศ
ตัวอย่างเอกสารที่ผ่านการรับรองโดย Notary Public ของเรา
ติดต่อเราเมื่อคุณต้องจัดการกับธุรกรรมที่ซับซ้อน
หากคุณกำลังวางแผนทำธุรกรรมระหว่างประเทศ หรือต้องการรับรองเอกสารเพื่อนำไปใช้ในต่างประเทศ และไม่แน่ใจเกี่ยวกับข้อกำหนดทางกฎหมาย
อย่าลังเลที่จะติดต่อเรา NYC Plus
ทีมงานของเราพร้อมให้คำแนะนำเบื้องต้นเกี่ยวกับกระบวนการ Notary และ Legalization ในประเทศไทย และช่วยประสานงานกับผู้เชี่ยวชาญที่คุณต้องการ
ติดต่อเรา บริการ Notary ของเรา
